endoscopy/ Angiography important

 एन्डोस्कोपी

Fig. endoscopy

A. द  एंडोस्कोपच्या सहाय्याने शरीराच्या अवयवांचे किंवा गुहेच्या तपासणीस एंडोस्कोपी म्हणतात. 

B. ही एक कमीतकमी हल्ल्याची निदान करणारी वैद्यकीय प्रक्रिया आहे जी शरीराच्या आतील पृष्ठभागाचे मूल्यांकन करण्यासाठी वापरली जाते, ज्यामुळे शरीरात एक लहान स्कोप (scope) (इन्स्ट्रुमेंट) समाविष्ट केले जाते, परंतु बहुतेक वेळेस नैसर्गिक शरीर उघडत नसते.

C. काही कार्यक्षेत्रातून, एखाद्याला जखम दिसण्यात सक्षम आहे. एखादे इन्स्ट्रुमेंट( instrument) केवळ एक प्रतिमा प्रदान करू शकत नाही परंतु छोट्या बायोप्सी घेण्यास आणि परदेशी वस्तू पुनर्प्राप्त करण्यास देखील सक्षम करेल.

• द एन्डोस्कोपी उपकरणाचे घटक :

1. एंडोस्कोपी उपकरणामध्ये खालील घटकांचा समावेश आहे. आता दिवसाचा प्रकाश स्रोत शरीराबाहेर आहे आणि प्रकाश सामान्यत: 

2. ऑप्टिकल फायबर सिस्टमद्वारे  (optical fiber system) निर्देशित केला जातो.

3.  शरीरात प्रतिमेचे संक्रमण करण्यासाठी लेन्स सिस्टम. गुंतागुंतीची प्रणाली शरीराची एंडोस्कोप endoscopy . प्रेक्षकाद्वारे फायब्रेस्कोप वापरण्यात येणार नाही अशा अतुलनीय प्रणाल्या .

4. इंजेसिबल कॅमेरा (camera) , प्रकाश स्रोत आणि रेडिओ ट्रान्समीटरला (radio transmitted) capsule कॅप्सूल कॅमेरा किंवा व्हिडिओ (video)  पिल म्हणतात. या व्हिडिओ प्रतिमांच्या कॅप्चरसाठी शरीराच्या आतून प्राप्तकर्त्याकडे (receiver) हस्तांतरित( transmitted)  केली.

5. (Operative) ऑपरेटिव्ह एंडोस्कोपीमध्ये  (endoscopy) बायोप्सी (test)किंवा ऑपरेशनसाठी (operation) वैद्यकीय उपकरणांच्या प्रवेशास परवानगी देण्यासाठी अतिरिक्त चॅनेल आहे.

• द एंडोस्कोपीचे महत्त्व आणि उपयोग:

१. गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्ट (gastrointestinal tract) (अन्नलिका), श्वसनमार्ग (airway) , मूत्रमार्गात (urinary tract) आणि स्त्री पुनरुत्पादक प्रणालीतून नमुने गोळा करण्यासाठी एंडोस्कोपी उपकरणे वापरली जाऊ शकतात. 

२. बंद शरीराच्या पोकळीची (cavities )एन्डोस्कोपी  करताना एक छोटासा चीरा केला जातो. हे ओटीपोटात  (abdominal) किंवा ओटीपोटाच्या (pelvic)  पोकळीसाठी (cavity), सांध्याची आतील बाजू आणि छातीच्या अवयवांसाठी असते.

( Pregnant) गर्भवती महिलांमध्ये अ‍ॅन्डिओसॉपीद्वारे (endoscopy) अ‍ॅम्निन व गर्भाचा अभ्यास केला जाऊ शकतो. (Plastic) प्लास्टिक सर्जरीसाठीही एंडोस्कोपी वापरली जाते.

 एंजियोग्राफी  Angiography:

Fig. Angiography

या एंजियोग्राफी किंवा आर्टिरोग्राफी (arteriography)  एक वैद्यकीय इमेजिंग तंत्र आहे ज्यात रक्तवाहिन्या (blood flow) , रक्तवाहिन्या आणि हृदय कक्षांच्या आतील उघडण्याच्या (for view) दृश्यासाठी  एक्स-रे छायाचित्र घेतले जाते. रक्तवाहिनीच्या एक्स-रे फिल्म किंवा प्रतिमेस अँजियोग्राफ angiograph किंवा एंजियोग्राम (  angiogram) म्हणतात.

• द प्रक्रिया (procedure):

1. या एंजियोग्रामला परिघीय धमनीमध्ये ( catheter insertion) कॅथेटर घालण्याची आवश्यकता असते.
2. रक्ताच्या blood आसपासच्या ऊतींइतकीच रेडिओडेन्सिटी  (radiodensity) असल्याने एंजियोग्राफी व्हिज्युअलायझेशन (visualization) शक्य करण्यासाठी रक्तामध्ये रेडिओकंट्रास्ट एजंट   (जे एक्स-रे शोषून घेते) जोडले जाते. 
3. एंजिओग्राफी  एक्स-रे प्रतिमा खरंच रक्त वाहून घेणार्‍या हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी संरचनेत उघडण्याचे छायाचित्र आहे. 
4. हे रक्तवाहिन्या किंवा हार्ट चेंबर स्वत:(x-ray)क्ष-किरण प्रतिमेवर अदृश्य राहतात. (x-ray)क्ष-किरण प्रतिमा एकतर स्थिर प्रतिमा किंवा हलविणार्‍या प्रतिमा म्हणून घेतल्या जाऊ शकतात.

• द एंजियोग्राफीचे महत्त्व आणि उपयोग :

Fig. Importance and uses Angiography 

 १. हे शरीरातील वेगवेगळ्या भागातून रक्तप्रवाह blood flow तपासण्यासाठी एंजियोग्राफी केली जाते. 

२.या सर्वात सामान्यपणे वापरल्या जाणार्‍या एंजियोग्राफी म्हणजे कोरोनरी एंजियोग्राफी, ज्याचा उपयोग हृदयाच्या स्नायूंना रक्तवाहिन्यांमधील रक्त प्रवाह पाहण्यासाठी होतो. 

3.त्याच तंत्र हृदयाच्या अंतर्गत कक्षांमध्ये देखील वापरले जाते. (Arms)हात आणि (leg)पाय मध्ये रक्त परिसंचरण पाहण्यासाठी अत्यंत एंजियोग्राफी केली जाते.

 4. (Renal angiography) मूत्रपिंडातील रक्त प्रवाह पाहण्यासाठी रेनल एंजियोग्राफी केली जाते, तर फुफ्फुसातील रक्ताचा प्रवाह पाहण्यासाठी फुफ्फुसाचा एंजियोग्राफी केला जातो.

 (angiography) अँजियोग्राफीचा उपयोग डोळ्यांमधील रक्त परिसंवादाची तपासणी check करण्यासाठी केला जातो खासकरुन मधुमेहाच्या रुग्णांना.